قصه های تکراری کتابخانه مرکزی، بافت تاریخی یزد را تهدید می کند
امیرترقی نژاد
ساخت و تكميل كتابخانه مركزي در حريم بافت تاريخي يزد در حالي پس از 10 سال دوباره از سرگرفته شده است كه به علت ساخت ارتفاع غيرمجاز در حريم اين اثر ملي تاريخي، قرار بود طبقات فوقاني آن به ارتفاع 9 متر تخريب شود، اما در حال حاضر نه‌تنها اثري از تخريب اين طبقات ديده نمي‌شود كه ادامه ساخت و سازها بر شائبه عدم تعديل طبقات فوقاني افزوده است.
اين امر در حالي صورت مي‌گيرد كه تا زمان سفر بازرسان سازمان جهاني يونسكو به ايران براي بازديد از بافت تاريخي يزد براي ثبت در ميراث جهاني فقط 2 ماهي باقي مانده است و در صورت مشاهده اين بناي غيراستاندارد، احتمال عدم ثبت بافت تاريخي يزد در فهرست ميراث جهاني وجود دارد.
ساخت كتابخانه مركزي يزد در فضايي به مساحت 12 هزار مترمربع و زيربناي 6 هزار مترمربع 14 سال پيش آغاز شد و پروژه با پيشرفت فيزيكي 20 درصد از سوي اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي، تحويل سازمان مسكن و شهرسازي استان شد و با توجه به اين كه در آن زمان اداره ميراث فرهنگي نيز زير گروه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بود، مسوولان آن سازمان بدون تغيير طرح تلاش خود را براي تسريع عمليات اجرايي اين پروژه معطوف كردند.
اين پروژه در سال 80 و پس از آماده شدن اسكلت فلزي آن و با وجود صرف هزينه‌اي معادل يك ميليارد و 500 ميليون تومان، با اعتراض سازمان ميراث فرهنگي استان، مبني بر ارتفاع بيش از حد ساختمان، متوقف شد. مسوولان اين سازمان معتقد بودند براي جلوگيري از هر گونه آسيب به بافت سنتي اين شهر قديمي بايد 9 متر از ارتفاع ساختمان كتابخانه مركزي يزد كاسته شود.
هم‌اكنون اين كتابخانه به صورت بافتي ناهمگون و نازيبا در قلب بافت تاريخي يزد خودنمايي و منظر آسماني اين مجموعه را كه بزرگ‌ترين بافت خشتي جهان بوده و در فهرست ميراث ملي به ثبت رسيده، آشفته كرده است و از آنجا كه ثبت جهاني بافت تاريخي يزد در فهرست انتظار سازمان يونسكو است، حضور اين كتابخانه با اين منظر مانع از انجام اين كار خواهد شد.
مشكل اين كتابخانه درست شبيه مشكلي است كه برج جهان‌نما در اصفهان به وجود آورده بود و اعتراض و گلايه بازرسان يونسكو را به همراه داشت.
مديرعامل انجمن خشت خام يزد در اين باره مي‌گويد: قراربود طبق مصوبه‌اي كه با حضور استاندار و مسوولان ذي ربط انجام شد، ساخت يك طبقه از اين كتابخانه متوقف و تعديل شود.
عليرضا صادقي با اشاره به اين‌كه مشاهدات ما نشان مي‌دهد ساخت‌وساز در اين بنا دوباره از سرگرفته شده و كارگران در طبقات مشغول به كار شده‌اند، مي‌افزايد: ظاهرا برخي از مسوولان استان نمي‌خواهند اين طبقه اضافي تعديل شود.
وي علت اين امر را هزينه‌هاي گزاف صرف شده براي اين كتابخانه مي‌داند و تصريح ميكند: اگر طبقه اضافي كتابخانه مركزي تعديل شود، اين مسوولان بايد پاسخگوي عمل كارشناسي نشده خود و هدررفت بيت‌المال باشند.
اين دوستدار ميراث فرهنگي با بيان اين كه احداث طبقات فوقاني كتابخانه مركزي يزد و بي‌توجهي مسوولان شهري به مصوبات قبلي درباره تعديل طبقات اين پروژه، موجب نگراني مردم يزد و سازمان‌هاي مردم نهاد استان يزد شده است، اظهار ميكند: به طور حتم عدم تعديل اين طبقه اضافي باعث مي‌شود كه بافت تاريخي يزد به هيچ وجه به ثبت جهاني نرسد.
نگراني مردم و دوستداران ميراث فرهنگي در اين باره در حالي رو به افزايش است كه رئيس مسكن و شهرسازي يزد در اين خصوص در گفت‌وگو با خبرگزاري ميراث فرهنگي مي‌گويد: در حال حاضر قرار نيست هيچ اتفاقي در طبقه فوقاني صورت گيرد. نه ساخت و سازي انجام مي‌شود و نه تخريبي صورت مي‌گيرد.
رضا يادگاري مي‌افزايد: در حال حاضر كارگران در حال عايق‌كاري ساختمان هستند و هيچ برنامه‌اي مبني بر تعديل و ساخت و ساز طبقه فوقاني وجود ندارد. تعديل طبقه فوقاني تابع ضوابط جاري است و هر زماني‌كه اعلام شود تخريب انجام خواهد شد.
از سوي ديگر، معاون سياسي ـ امنيتي استانداري يزد با تاكيد بر اين‌كه در جلسات استاني اعلام خواهد شد هرچه سريع‌تر طبقه فوقاني كتابخانه يزد تعديل شود، مي‌گويد: در حال حاضر ساخت و ساز در طبقات پايين باعث ايجاد شائبه و منجر به يكسري شايعات شده است، چرا كه به لحاظ فني تا طبقه پايين كتابخانه مركزي يزد ساخته نشود، طبقه فوقاني هم تعديل نخواهد شد. من نيز در جلسات استاني تاكيد مي‌كنم كه هر چه سريع‌تر اين طبقه فوقاني تعديل و تخريب شود.
غلامحسين دشتي درخصوص زمان در نظر گرفته‌شده براي تعديل طبقات اضافي كتابخانه يزد مي‌افزايد: اين مساله در حيطه تخصصي من نيست و من نمي‌توانم زمان تعديل را بيان كنم، اما در صورت به وجود آمدن هرگونه تخلفي، سازمان مسكن و شهرسازي و ميراث فرهنگي بايد پاسخگو باشند.
گفته‌هاي اين مسوولان در حالي است كه مدير كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان يزد قريب به يك ماه پيش با اشاره به اين كه مجري طرح ساخت كتابخانه مركزي يزد سازمان مسكن و شهرسازي استان است، گفته بود: طرح بازنگري ساخت اين مجموعه بر اساس ضوابط و معيارهاي ميراث فرهنگي تدوين و براي اجرا به سازمان مسكن و شهرسازي يزد ابلاغ شده است.
به گفته بهرام رضايي طبق طرح، اين پروژه بايد با رعايت اصول معماري و ضوابط ميراث فرهنگي اجرا و با توجه به ارتفاع بيش از حد آن يك طبقه فوقاني از آن كاسته و تعديل شود و فضاهاي جايگزين در طبقات پاييني جانمايي شود.
وي با بيان اين‌كه جلسات فني براي شروع مجدد عمليات اجرايي طرح با حضور دستگاه‌هاي ذي ربط در استانداري تشكيل شده، تصريح كرده است : طرح مورد نظر در كميسيون ماده 5 كه رياست آن بر عهده استانداري و دبيري آن بر عهده مسكن و شهرسازي است، بررسي شده است.
مدير كل ميراث فرهنگي استان يزد با بيان اين‌كه ارتفاع اين طرح خلاف ضوابط ميراث فرهنگي و بيش از حد است، خاطرنشان كرد: اين ارتفاع خط آسمان را مخدوش و بر واحدهاي همجوار اشرافيت دارد و اگر يك طبقه از آن كاسته شود تا حدود زيادي مشكل را حل ميكند.
شهر تاريخي يزد بزرگ‌ترين بافت خشت خام جهان را در خود جاي داده و تنها بافت منسجم كشور از اين دست است. همچنين كمترين دستخوردگي را ميان بافت‌هاي تاريخي كشور دارد. اين ويژگي‌ها باعث شده است كه بافت تاريخي يزد يكي از نامزدهاي ايران براي ثبت در ميراث جهاني يونسكو باشد.
بافت تاريخي يزد با مساحت 743 هكتار و 5 هزار هكتار حريم به شماره 15000 در تاريخ 16 اسفند 1384 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيد و پرونده ثبت جهاني آن نيز شامل معرفي شهر، سوابق تاريخي و ويژگي‌هاي آن، شاخصه‌هاي ثبت، مقايسه يزد با شهر ليون فرانسه و چند شهر ديگر كه ثبت جهاني شده‌اند و محدوده‌ها به سازمان يونسكو ارسال شد.
عرصه اين شهر براي ثبت جهاني 135 هكتار است كه بخش مربوط به دوره آل مظفر به انضمام بازار و بخش‌هاي مربوط به دوره تيموري، زنديه و صفويه را در برمي‌گيرد. حريم شهر تاريخي يزد براي ثبت ملي 300 هكتار است كه محدوده مربوط به دوره قاجاري را نيز شامل مي‌شود. همچنين محدوده‌اي 5 هزار هكتاري به عنوان منظر فرهنگي بافت تاريخي يزد براي ثبت جهاني تعيين شده است.
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
چهارشنبه 15,مه,2024